حوصله َمندی

دلتنگی و مصیبت وقتی بزرگ تر و  گردن کلفت تر میشود که ندانی دلتنگ چی هستی.  دلتنگ عمر رفته ؟ دلتنگ آدم هایی که دوستشان داشتی؟ دلتنگ کارهایی که مدتهاست نکرده ای یا کارهایی که دوست داشتی انجامشان دهی و  نشده است.

به عرف این روزها و  آدمهای اعصاب خرد شده اش این حرفها  غر غر و ناله است. اگر عصر خیساندن  چسب شیرین تمبرهای 2 ریالی بود و اینها را برای دوستی آن سر ایران یا دنیا می نوشتی . می شد توقع داشت یک ماه بعد جوابی بلند بالا بهت بدهد. همین انتظار و شیرینی اش دلت را گرم میکرد. 

سنجیده شدن ات با  انداختن یک بیلاخ (لایک) پای نوشته ات نبود. حوصله مندتر بودیم. حوصله های بیشتر داشتیم برا کشف و شهود و درک و  اینقدر حساب کتاب نمی کردیم. 

خیلی هایمان حتی حوصله کامل خواندن این متن یک پاراگرافی را هم نداشتیم. اگر از آن دست افراد بودید که تا آخر خواندید به بقیه بگوید و کمک کنید کمی صبور تر و پر حوصل تر باشیم. جهان مدرن و ماشینی فقط مخصوص ما ایرانی ها نیست ،کشور های  صنعتی و پیشرفته بیشتر کتاب میخوانند، بیشتر با هم حرف میزنند و  سطح خشونتشان کمتر از سطح نفرت و خشونت در کشور ماست.

 

به تو فکر کردم که بارون بباره*....

در آستانه سی سالگی هنوز رویایی در سر دارم که  کله ام به حال انفجار میرساند گاهی قبل خواب رویا بافی میکنم گاهی هنگام راه رفت با خودم از رویاهایم حرف میزنم و بعضی وقتها خیال را قاطی کارهایم میکنم و معجون های عجیب و غریب می سازم. اینکه چقدر ریسک پذیریم همه به درصدی از رویاپردازیمان ربط پیدا میکند. اما اینکه رویایی که ساختیم چقدر عملی و  انجام شدنی است همه اش به جدیت و جَنم خودمان ربط پیدا میکند. بنظرم هر وقت بتوانیم رویاهای بزرگ بپروارنم، به همان اندازه توانستم راه رسیدم برای رسیدن بهشان را هم پیدا کنم. 

سالها پیش که شاگرد مدرسه قدیر بودم بهمان از مادری میگفت که  پسرخردسالش را برای داشتن آینده درخشان پیش اینشتین بردهب ود و ازش اینشتین پرسیده بود چکار کنم پسرم مثل تو شود. اینشتین یحتمل کمی به  بچه و مادرش نیگاه کرده و دست آخر گفته بود برو برایش قصه های جن و پری بخوان. منظور قدیر از بیان همچین خاطره ای تبلیغ همین  وجه رویا ردازی بوده است. 

بارها شده خودم چیزهایی را در خواب یا رویا دیده ام که عینا به همان رسیده ام .حتی در جزییات هم مشابه هم بوده اند. خیلی این عینیت را قضا و قدری نمیدانم . یه چیزی پشتش هست.

این روزها دارم به رویاهایم و به اتفاق های افتاده فکر میکنم. به اینکه هرچقدر سعی کنی به تحقق اش فکر کنی همان میشود. همه اتفاق های خوبی که منتظرش بودم رسید با کمی تاخیر رسید،اما رسید.

انقباض

شوروی کمونیست هم به این سرعت از هم نپاشید که واحد کوچک ما دارد از هم می پاشد.دارد دگردیسی می کند. دگردیسی خوشبینانه ترین واژه ایست که می توانم به زبان بیاورم.هر چند واقعا از رخ دادنش مطمئن نیستم.آنچه که این روزها ازش مطمئنم این است که جرقه های چخماق به فیتله نشسته و اَلو گرفته و انبار باروت بی طاقت بچه ها منفجر شده است  هر روز انبار جدیدی به دامنه آتش اضافه می شود. هر روز آدم تازه ای خبر را می پرسد.

-         شنیدم  داره میره؟

 

-         واقعا استعفا داده؟

 

-         چرا  آخه؟مشکلش حقوقه ؟ یا چی؟

 

من دارم فکر میکنم چه شد که مشکل پیش آمد. قضیه وام بود یا تنوع برخورد. شرکت بدهی داشت هرچند بدهی ناشی از وامی است که فقط با جواز شرکت اخذ شده  پولش در شرکت نیامده، اما مشکل بدهی نبود. یعنی مشکل بدهی بود اما معرفت هم نداشتند.وقتی گیر پس دادن پولهای وام گرفته افتادند اولین گزینه انقباض در ناحیه کارگری بود. دیرکرد در پرداخت ها و پایین آوردن سطح خدمات. نمیدانستند اعتبار و انسانیت را هم با خودش می برند. ارزش و انگیزه ها را هم با خودش می برند.

اتفاقی که افتاد رفت و آمد های فراوان بود. عزل و نصب های  اجباری، کسی حاضر نبود با این شرایط بیایید و مشغول شود. رکود کار هم شد. شیب صعودی نزولی شد و همه درگیرش شدیم. 

شاید همه اینها به خاطر یک اشتباه بود. یا زیاده خواهی. هرچه که بود امید به تغییر کم بود و چون  میدانستند توی شرایط فعلی هم کارگر هم طرف طلبکار در فشار است  دو سویه  اذیت  میکردند. اختلافات داخلی را دیگر تاب نداشتیم که پیش آمد. علتش مدیر کارنابلد بود.

مدیر علوم انسانی به  درد شاخه های علوم انسانی میخورد حالا یقین دارم که مدیر مرکز تولیدی باید قطعا  یک نفری باشد که خودش مدارج را طی کرده و به تدریج و از همان خانواده  مدیر شده باشد. مدیران خارجی هرچقدر گنده و با اسم و رسم هرچند تئوری پرداز و  زبل و تخم جن خورده باید کار را بفهمند.نقش ها را دریابند و بتوانند خودشان را درست در موقعیت ها قرار دهند. در غیر اینصورت  اخبار فیلتر شده را  میگیرند. آدمهای  بادمجان دور قاب چین را انتخاب میکنند و از تعریف و تمجید ایشان  امر بر ایشان مشتنبه میشود که  پخ گنده ای هستند و  با  منتقدان مثل ظرف سگ لیسیده بر خورد میکنند. 

الان دقیقا  اینطور که فکر میکنم مدیران  ضعیف اخبارشان را  از منابع محدود معتمد اما غیر حقیقی دریافت میکنند و همین باعث میشود صعه صدر و ظرفیت تحمل مخالف و منتقد را از دست بدهند. دچار سو برداشت اند و  دائما  توهم توطئه دارند.

همه اینها را گفتم که بگویم اگر یک روزی یک نفری بر حسب قحط الرجال یا مجنون بودن یا حتی بخاطر اینکه سادیسم داشت به شما پیشنهاد مدیریت داد. حقوق و مزایای آنچنانی هم داشت قبل از  اینکه نقشه برای حقوق و پورسانت و پاداش های آنچنانی تان بکشید. به اینکه واقعا چیزی به آدمهای آن جایگاه اضافه میکنید فکر کنید.

تماشاگر فهمیم ، مخاطب نفهم

بیضایی در اولین سال مهاجرت اش مصاحبه ای کرده بود و از وضعیت فرهنگی انتقاداتی داشت که بخشی از آن در مورد سالن های تئاتر و اقبال مخاطبان بود. توی آن مصاحبه گفته بود مجموعه تئاتر شهر که ساخت و افتخار آن نیز برای دوره و حکومت و آدم های دیگری است در زمان خودش گام بلندی بوده نمونه دیگری بعد انقلاب وجود ندارد.گفته بود همین میراث قدیمی هم از خطر آدمهای شهرت طلب مصون نمانده و یک بخشش را شهرداری سوراخ کنده ،بخشی را  مترو چاله کرده و مملو از آدمهای سیگاری و اوبی های هراسان است و توی توالت هایش مملو از شماره و کثافت است.البته این بخش آخر را خودم اضافه کردم و بیضایی چیزی در موردش نگفته بود.

 یک سخنرانی هم از ترانه یلدا نشستم و گوش دادم که با اینکه پراکنده و  از هر دری گفت ولی انتقادش به این وضع سوراخکاری و زیر گذر ولیعصر دلچسب و شنیدنی بود. واقعا سر گیجه آور و عجیب و غریب است. خصوصا برای سالمندان و نابلدان و مهمانان خارجی اصلا قابل درک و فهم نیست 10-12 تا خروجی شلوغ و خفه که وسط اش ترشی لیته و شرت نخی و سوتین اسنفجی هم میفروشن. 

همه اینها را گفتم تا بگم که سیر پس رفتنمان به کجا میخواهد برسد توی تاریکی تالار چهارسو تئاتر شهر نشسته بودم منتظر که تئاتر شروع شود و فکر میکردم چقدر هوا خفه است بعد یادم آمد که خواب دیده بودم که گیر افتاده ام توی چهارسو  و سالن را یک بازیگر پاک دست با چراغ گرد سوز اشتباها به آتش کشیده بود پرده  پارچه ای الو گرفته بود و صندلی های تاشو با روکش ماهوت که بوی شاش حبس شده در کلیه می دهند اتش گرفته بود. دود صحنه را پر کرده بود و جیغ و ویغ ها به راه بود. توی خوابم  توی ردیف آخر داشتم دست و پا میزدم از سالن نور که گشت  ردیف اخر و  ته سالن است بزنم بیرون اما نمیشد. شیشه ده میل نشکن قاب کرده بودند و آنطرف شیشه طرف سعی میکرد حالی ام کند حس نوع دوستی داشته باشم و به بچه ها کمک کنم. 

توی دلم داشتم  بهش فاک میدادم که مزلف خان ، بچه ای که توی این ساعت شب می آید تئاتر ببیند آن هم توی همچین سالن دهشتناکی بچه نیست  خودش یک پا  جانور است. او باید مراقب ما باشد. 

خلاصه اینکه خوابم با  داد و بیداد و جیغ های خفه  منقطع شد و مادرم  بهم گفت  اشتی خواب میدیدی و یک لیوان آب خنک دستم داد.

اما واقعا سالن های نمایش از همین سالن های قشقایی و سایه و چهار سو گرفته تا مولوی و پالیز و باران و خانه نمایش اگر آتش بگیرند چه بلایی قرار است سر مخاطبان تئاتر بیایید؟

آیا تماشگر فهمیم که ژاله علو اول نمایش ها آنها را به تقوای الهی و خاموش نگاه داشتن تلفن همراه توصیه میکند فقط در همین حد سرمایه تئاتر هستند که بیایند و جیب سالن داران را پر کنند؟

فکر میکنم باید کمی مطالبه گر باشیم. شاید توی کشور جهان اول بودیم آنقدر تبصره و نظام مهندس و الخ وجود داشت که اجازه کار به همچین سوراخ موش هایی به عنوان سالن تئاتر ندهند اما توی کشور ما این چیزها را تا قبل رخ داد شوخی تلقی میکنند. و باور دارند تا  بچه گریه نکند بهش شیر نمی دهند. 

 

Trim Cut

بهمان یاد داده بود که بین کات کردن و دور ریختن فرق است . سعی کرده بود به زبان مهندسی با ته لهجه رشتی اش بفهماند که خیلی مهندس است اما چون  زیر آبی رفتنهایی ازش دیده بودیم گاه به حرفهایش آنقدر ها باور نداشتیم. مدتی با جماعت ژاپنی قُر خورده بود و از راه و رسم و سبک وسیاقشان مطلع بود. اما پدر سوخته بازی اش هم به راه بود. خیلی گذشت  تا دقیق بدانم و بفهمم که با همه بدی هایش مزایایی در وجود و کلامش هست. مهمتر از همه اینکه سیاست مدار نیست  ، تکنیکال من است و میشد چهار کلام در مورد خودمان ،کارمان ،شرایط کارخانه و ... برایش حرف بزنیم  بی اینکه نگران باشیم این موضوع و حرفها را دارد به فلان آدم  نورچشمی اش ربط میدهد. کار را با کارگری آغاز کرده بود و مراتب را  هرچند با سرعت اما از ابتدا طی کرده بود.

مدتها گذشت تا بفهمم فرق بزرگی است  بین Cut و Trim . میگفت  زبان های قوی برای بزنگاه ها، برای اتفاقات بر حسب نوع رخدادشان واژه دارند و این دو واژه هم از همین دست بودند. می گفت توی فارسی ما هردو را حذف کردن و دور ریختن میدانیم. جدا کردن چیزی از چیزی دیگر. اما در لاتین فرق است بین این دو واژه . اولی را برای وقتی به کار میبرند که از بازگشت چیز دور ریخته شده اطمینان ندارند. یعنی دوباره قابل دسترس است می توانی بروی سراغش برش گردانی . خرجش یک Ctrl+Z است. اما Trim کردن بدون  قصد بازگشت است. حکم موی سری را دارد که  استاد سلمانی با  قیچی بریده است. نمیشود برش داشت دوباره  چسباندش سر جایش. 

مهندس میگفت نگذارید موتور کشتی هایتان آکنده از جلبک و گل و لای و چیزهای زائد شود. گهگاهی اتفاقات ناخوشایند و رخداد ها را trim کنید،بگذرید. که سخاوت و سعادت در گذشتن است.

حالا بعد گذشت چهار سال از آن حرفها حس میکنم حرفش به نوعی قابل تعمیم در روابط انسانی هم هست. اتفاقاتی را باید cut کرد و آدمهایی را باید کاملا trim کرد. آدمهایی که سرعت  را از اتفاقات و جریانات زندگی میگیرند و حتی به سخاوت هم نمی رسانند.  باید روابط و ارتباطاتمان را بسان درخت میوه که هرس میکنند تا  انرژی و توانش هدفمند تر شود اصلاح کرد. شهامت و صبر میخواهد اما در بلند مدت جوابگو خواهد بود.

گره ملوانی

دوستی از دوران کارشناسی دارم که ساکن اتریش است و به تازگی به جرگه متاهلین پیوسته و ازآنجا که این دوست شریف به قدری حساس به زندگی خانوادگی و  تعلیم و تربیت بچه هایش است توی چند کشور اتحادیه اروپا سیستم های اموزشی را ورانداز و سبک و سنگین کرده ببیند که دست بر غذا اگر صاحب بچه ای شد کدام کشور برایش مناسب تر است. همین دوست برایم نوشته بود که تعالیم دوره ابتدایی در اسکاندیناوی حتی شامل گره ملوانی و مهارت دوست یابی و بازی دسته جمع هم میشود. بعد یاد سال های ابتدایی خودمان عدد صحیح و اعشاری و  جدول ضرب و  ضرب عدد دو رقمی در دورقمی افتادم. اینکه توی آن سالها برای همه بچه ها حفظ کردن جدول ضرب 10*10 آسان نبود. آنوقت از منظر پدر من  اصل حساب جدول ضرب بود و هر بچه ای باید تا قبل از 9 سالگی جدول ضرب آن هم نه 10*10 بلکه  20*20 را  بلد باشد. این بود که  شروع پرسش هایش از 12*12 تا آغاز میشد و به  17*15 تا ختم میشد.

همسر دوستم اتریشی اصل است و فارسی کم میداند اما مشتاق فرهنگ و زبان فارسی بوده و زیاد کنکاش کرده اما وقتی دیدگاه او را در مورد آموزش بچه اش پرسیدم خیلی مطمئن تر و  کم استرس تر بود. اولویت اش این بود که  بچه اش سالم باشد،جسمی و روانی . بعد مهارت های اجتماعی بلد باشد و دست آخر خودش راه خودش را پیدا خواهد کرد. از منظر اون بچه دار شدن به مثابه یک دوره از زندگی اش بود و وظیفه رشد فیزیکی بچه در عین رشد عاطفی و سلامت روانی ، درگیر نظام آموزشی یا اینکه توی کوچه بچه اش را  بدزدند و بهش تجاوز کنند و  جنازه متعفنش را بیست روز بعد توی بشکه پیدا کند نبود. به  سیستم آموزشی کشورش به  سیاست های کشورش به اقتصاد و جامعه اش اطمینان داشت. فکر میکنم تنها فرق دوست ایرانی و همسر اتریشی اش همین بود. اون نگران بود چون زاده ایران و بزرگ شده تهران بود. وقتی مادرش آبستن بوده  وج موشک باران های تهران بوده ، وقتی به دنیا امده قحطی نفت و شیرخشک ،وقتی بچه بوده توی صف های طویل اجناس کوپنی ایستاده و وقتی جوان شده استرس دانشگاه و درس و شغل مغلوبش کرده. پس تفاوت خیلی طبیعی است.

همه این ماجراها همزمان شد با خواندن یک یادداشت توی فصلنامه روایت که در مورد نسل جدید و فرزند سالاری در ایران بود. نوشته در شماره ده مجله و به قلم مجید حسینی بود . ده اختلاف بین نسل جدید یعنی متولدین دهه 70 به بعد با متولدین  ده های قبلی را شمرده بود. هرچند هرچه جلوتر رفتم حس کردم این 10 مورد شاید 5-6 مورد بیشتر نیست و نویسنده  کوشش کرده ده اصل  بشمرد و جاهایی یک تفاوت را  به دو زبان و تکراری گفته اما اصل حرف و فحوای کلامش گیرا و درست بود.

حتی نسل پدران و مادران تحصیل کرده هم در تربیت فرزند دچار سو تفاهم اند. 

حدادی برایم تعریف میکرد توی فروشگاهی در ترکیه  زنی ایرانی را دیده که بچه  بزرگ شده اش را  در کالسکه  جابجا میکرده و بچه نق نقو کام مادر مغرور را تلخ کرده بوده .آن وقت مادر آنچه رکیک ترین الفاظ در برخورد است را نثار بچه اش کرده تا ثابت کند مهر مادری بزرگترین موهبت است اما تربیت بر هرچیز دیگری تقدیم دارد.

نمیدانم شما که این متن را میخوانید در کدام مرحله از زندگی ایستاده اید . اصل تمایلی به ازدواج دارید یا نه و احیانا اگر ازدواج کردید میخواهید فرزندی داشته باشید یا خیر. این کاملا به خودتان مربوط است. اما اگر تصمیم گرفتید همه موارد ذکر شده را تجربه کنید. بالا غیرتا قبلش یه سفر به چهار تا کشور بروید و از وضع تربیت فرزندان اطلاعات کسب کنید. اگر هزینه سفر را ندارید کتابهای خوب ترجمه شده خارجی بخوانید. توی اینترنت یا فیلم های مستند بگردید و اطلاعات حقیقی کسب کنید. دانستن و به کار بستن قطعا با ندانستن و گند زدن  متفاوت است. اگر به آینده کشورتان فکر نمیکنید حداقل به فکر آینده فرزندتان باشید.

مخاطب خوب،مخاطب خوب

بهم میگفت من فلان هزار تا خواننده دارم اما تو نداری. شمار خوانندگانت از مرز چند صد تا هم نگذشته است. بعد به اصل استفهام انکاری خواست برایم ثابت کند که دو چندان خفن و باحال و خواستنی است. من بیشتر درنخ چای و شیرینی ام بودم. توی آن عصر دلپذیر تابستان خیلی می چسبید. گفتمش که خیلی دربند نیستم هر که بیایید قدمش سر چشم و نخواست هم حتما خوشش نیامده. گفت تو باید بروی مخاطب را بدزدی بیاوری.گفتم من مسئول صفحات اجتماعی و روابط عمومی شرکتم نیستم . ماهیت کارم متفاوت است. کسی قرار نیست بخاطر تعداد افراد دنبال کننده بهم جایزه بدهد کسی هم قرار نیست به خاطر کم بودنشان مواخذه ام کند.همه اینها را گفتم و حس کردم  به زوایه دید خود دارد می بیند و من بیخیال شدم و چای ام سر کشیدم و از شیرینی لذت بردم. در آن عصر دلپذیر تابستان  ه بر عکس روزهای دیگر آتش نمی بارید و هوا دلپذیر بود.

اینها را گفتم و چیزهایی بهش نگفتم اینکه فکر میکنم تفکر جمعی کمتر اشتباه میکند. مخاطبان خودشان  می آیند چند روزی سبک سنگین میکنند دل ببندند می مانند.  نارسایی را تحمل میکنند و برای بهتر شدن تشویق میکنند. نخواهند میروند پشت سرشان را هم نگاه نمیکنند. هر دو مرحمت و لطف است. 

به این فکر کردم مخاطب خوب و بد نداریم  هرچه هست مخاطب خوب است  چه آنی می ماند و  فعالانه میخواندت چه آنی که میرود و  پشت سرش را هم نگاه نمیکند. بازی  برد و بخوات نیست  . معامله برد- برد است .  رویه مخاطب خوب - مخاطب خوب است. 

ای کاش قضاوتی در کار در کار درکار......

 برداشت اول:

سال 85 ترم اول دانشگاه بودم که آن فیلم کذایی از بازیگر پر کار و خوشنام آن روزها منتشر شد. درس نقشه کشی  یک استاد به درد نخورِ عذبِ کچل داشت  که در ارتباط به زن ها حرص داشت. ابایی از گفتن حرص ندارم چون واقعا حریص بود. شرایط ، سن و سال و زندگی که بیش از 40 سالش را به تنهایی گذرانده بود عرصه را برایش تنگ کرده بود. آن سال خیلی رک و پوست کننده از ما که جوانان 17-18 ساله تازه بالغ خواست فیلم ماجرا را برایش ببریم تا در درس نقشه کشی پوآن(امتیاژ) مثبت برایمان در نظر بگیرد.  لپ تاپ نداشتم و کل سهم من از کامپیوتر یه PC قدیمی زهوار در رفته در خانه مان بود که به شکل اشتراکی بین من و برادرانم تقسیم میشد. فیلم را هم نداشتم. اینترنت دیآل آپ بود. 5kb/s موبایل ام هم  3310 نوکیا که تنها تکنولوژی که درش به کار برده شده بود ویبره ای بود که ازش میشد برای  هم زدن ملات ساختمانی استفاده کرد. القصه اینکه بیخیال امتیاز مثبت و شدم  رفتم با ارشد کلاس که برگه های میان ترم را تصحیح میکرد رفیق شدم و سرآن اتفاق هم دوست  11 ساله ای دارم هم  مره از نقشه کشی گرفتم.

بعدها هربار یاد نقشه کشی می افتادم یاد آن اتفاق هم می افتادم. خوشحالم که آن بازیگر هرچند به سختی توانست خودش را به راهی جدید برساند.

برداشت دوم:

انتخابات مجلس سال 94 نماینده اصفهان به دلیل رویت شد یک عکس بی حجاب که برای مدتها  پیشتر از زمان کاندیداتوری اش بود با وجود رای قابل توجه کنار گذاشته شد. و حتی رهبری در موضوع مداخله کرد حکم داد. عکس قدیمی بود اما موضوع عدم صلاحیت  عطف به ما سبق شد. و نماینده که رای خوبی بین مردم گرفته بود غیر از اینکه مجلس را از دست داد  بدنام شد.

برداشت سوم:

سال گذشته بسیج دانشگاه شهید بهشتی و یک دوجین آدم نگران حزب الهی به حضور مونا برزویه برای آموزش و صحبت در خصوص ترانه فارسی در دانشگاه شهید بهشتی انتقادهایی با لحن فحش گونه سر دادند. توی بیانیه این گروه حتی مونا برزویه با لحنی زشت و الفاظی رکیک خطاب شده بود. همه اینها بخاطر حجاب نیم بند خانم ترانه سرا بود.

برداشت چهارم :

سال 1395 خانم مجری چادری در صفحه اول روزنامه صبح تهران  با تیتر بزرگ  به حجاب برتر خود فخر فروخت و گفت  افتخار میکند که چادری است و از این اتفاق نه تنها محدودیت که کلی فرصت نصیبش شده است.

برداشت پنجم: 

ایضا همان خانم مجری چادری حین درگیری های های عاطفی کاملا شخصی اش با مجری دیگر تلویزیون حکومتی ایران عکس ورم کرده و کتک خورده خود را در رسانه های عمومی و اجتماعی منتشر کرد تا نشان دهد مسبب این جدایی اون نبوده و شاید ترحم مخاطبان را بخرد. تا به این طریق ضمن افزودن به منفوریت همسر گرام ، کمی از ابرویی در خطر افتاده خود حفظ کرده باشد.

برداشت آخر:

خانم مجری چادری که ترحم ها را خریده بود و آردش را ریخته بود و الکش را آویخته بود و دوباره روی صحنه زنده تلویزیون آمده بود در یک مصاحبه آن خانم ترانه سرا  فحش خورده را به حفظ ارزش ها و رعایت حجاب اسلامی توصیه کرد.

پس نوشت:

اینکه ما چه هستیم و چه میخواهیم باشیم به خودمان ربط پیدا میکند، اما اگر به واسطه چیزی شهرت و اعتبار خریدیم  وارد بازی شدیم باید با قوانین همان بازی ادامه دهیم . مثل کسی که این طوری وقیحانه دروغ میگوید و خودخاهانه و متوقع دنبال ترحم میگردد. مثل بازیکن فوتبالی است که یک نیمه با قوانین فوتبال بازی میکند و نیمه دیگر میخواهد قوانین والیبال حاکم باشد.

نمیشود گفت مجری تلویزیون که تبحرش چپاندن چندین واژه در یک جمله و لبخندهای مصنوعی است گناه دارد ولی خانم دکتری که نماینده مجلس نشد، بازیگری که خوش آتیه بود و ترانه سرایی که کارهایش معروف است گناه نداشتند. کاشکی قضاوتی در کارمان بود.

تو ای دخت شرمگین امید

زادگاه پدری ام را دوست ندارم. نه اینکه خودم را گم کرده باشم یا بخواهم  نشان دهم خیلی بچه تهرانم و اهالی آن دیار خیلی عقب مانده اند. ابداُ. ده یا بیست سال پیش آرزویم بود به آنجا بروم . دیدار تازه کنم. آدم های روستا را ببینم و توی زندگی شان دقیق شوم . اما الان رغبتی درم نیست با اینکه خانه و سرای تازه یافته ام. با اینکه مالکیت دارم اما رغبت گذشته در من نیست. این نوبت که دری به تخته خورده بود و رفته بودم فکر کردم چه شد که شوق ریشه یابی اینطور در من  زمین گیر شد. چه شد روستایی که سالها عاشق شپش و بوی کاهگل های خیسش بودم اینطور در من تمام شد. من بزرگ شدم و خواسته ام تغییر کرد یا روستا محقر شد و پس رفت کرد. روستا با آن چند صدخانه کاهلگی و تو در تویش محوریت داشت. اعتبارش به بزرگانش بود. یادم هست توی حسینه و مسجد ریش سفید ها جا و اعتبار خود را داشتند.  مناسک داشت. تا سفره مسجد خاص خود روستا بود. این روزها اما مراسم با نمونه مشابه اش در تهران  تفاوت چندانی ندارد. بزرگها  یکی یکی کم شده اند و جوان ها اعتباری برای مناسک قائل نیستند. اصلا بلد نیستند. حق هم دارند. ارزشی برایشان ندارد که بخواهند در بندش باشند. زمین های کشاورزی تعطیل شده و  زمین بایر مانده آنجاهاییکه آب و چشمه  دارد زمین ها به  باغ های گردو بادام و انگور بدل شده. سقف خانه ها  شیروانی و  نمایشان سنگ هاری مرمریت و گرانیت شده است. روستا که روزی مولد بود خود مصرف کننده شده است. جمعیت روزهای میان هفته با روزهای پایان هفته خیلی متفاوت است. نسل پدران بازنشسته بر گشته اند و خوش نشین شده اند. چند گله  چند هزار راسی روستا حالا به یک گله با کمتر از صد راس دام  تبدیل شده است. پیر ها فرطوط شده اند و چشم شان به طرح رجایی و  یارانه های دولتی است. جوان ها  شوخ و شنگ و پی ماجراجویی های دیگرند.

مخالف تغییر نیستم  اما تغییر ماهیت  روستا از مولد به مصرف کننده  همان نقطه ای بود که شروع بیکاری و  ازحام شهر و اتفاقات از این دست را در بر داشت. اگر پدربزرگ و پدران ما از روستا کوچ نکرده بودند. شاید الان  دامدار بودم شاید هم کشاورز  در هر صورت دغدغه ام  اینترنت  4G نبود و توی روستا دنبال نقطه با انتن دهی بهتر نمی گشتم.

علت این کشته شدن انگیزه را یکنواختی روستا میدانم. بیشتر از یک هفته نمیتوانم آنجا بمانم و سکوتش اذیتم میکند. سرگرمی خاصی ندارد. عده ای به مردم آزاری خوش اند عده ای هم  به دنبال دیده شدن. از این دست اتفاقات تقریبا در تمام محیط های روستایی ایران رخ داده است. تمرکز جمعیتی در شهرها بیشتر شده و  پش یندش ترافیک و نبودن اب اشامیدنی سالم و شلوغی و ...

دوست ندارم روستا بروم نه بخاطر اینکه بهم خوش نمیگذرد. اتفاقا جوجه کباب کردن و آویزان شدن از دار و درخت و  عکس گرفتن در افق باز و مناظر بکر خیلی هم کیف میدهد. روستا را دوست ندارم چرا  که پشت همه مظاهر به ظاهر جذابش تیره روزی مردان و زنانی بی آرزوست  که منتظر فرزندی که به شهر رفته روزی دری بزند و از انها عیادت کند. شاید بعضی هاشان همچین آرزویی هم نداشته باشند و فقط منتظر مرگ باشند.

به قول شاملو :

 بر مردگان خویش نظر می افکنیم

 با طرح خنده ای 

و نوبت خویش را انتظار میکشیم

بی هیچ خنده ای

tour de france

شیفته داستانهای نیکولا و همکاری سامپه و گوسینی شده بودم. خصوصا  اینکه سروش کتاب را  با قیمت ناچیزی چاپ کرده و هنوز میفروشد. طوری که اگر بهم بگویند یک کتاب معرفی کن که خلاقانه باشد،مناسب بچه ها باشد، جذاب باشد و  قیمتش هم مناسب باشد، همین ماجراهای نیکولا را پیشنهاد میکنم. توی آن سری کتابها یک قصه در مورد دوچرخه سواری بود و رویای قهرمانی در تور فرانسه. بعدها  جایی خواندم از هر سه کودک  فرانسوی یکنفرشان رویای قهرمانی در تور فرانسه دارد. به اندازه ای قدر و قیمت و اعتبار مسابقاتش زیاد است که قهرمانان این مسابقات از قهرمانان المپیک در رشته دوچرخه سواری مطرح تر و شناخته شده تر اند.

حلا همینطور اتفاقی متوجه شدم که تور فرانسه امسال از شبکه ورزش به شکل مستقیم پخش میشود. حرکت زیبا و شایسته تقدیری بود مانند مسابقات فرمول یک که پخش آن شروع شده و آنهم زیباست. اما تور فرانسه غیر از جذابیت مسابقاتش از حیث آشنایی با مناطق مختلف فرانسه و مناظر بکر و تصویر برداری عالی فرانسوی ها بنظرم بسیار جذاب تر است. دو چرخه سوارهای  قدرتمند که  روزها و ساعت ها، مسیرهای طولانی را با دوچرخه های خوب در یکی از زیباترین و خوش آب و هوا ترین  کشور جهان رکاب میزنند.

اینها را که دیدم با خودم قرار گذشتم که هرچند قهرمان شدن و یا دوچرخه سوار حرفه ای شدن به نوعی دیگر از سن و سالم گذشته اما به احترام آن رویای دوچرخه زرشکی نوجوانی یک بار ،یک سال برای تماشای مسابقات بروم. قولم را توی تصمیماتم نوشتم . همراهی با دوچرخه سواران شهر به شهر و روستا به روستا سه هفته وقت نیاز دارد. یک ون اجاره ای هزینه اقامت و جای خواب را حل میکند و مثل همیشه یک همسفر خوب که خودش در کودکی سر زانوهایش ، زخم زمین خوردن از دوچرخه را  درک کرده باشد و به حریم همسفرش احترام بگذارد همین.

آنوقت شاید به همان اندازه به نوجوانی و لذتی که از خواندن  ماجراهای نیکولا داشتم  احترام گذاشته باشم.